COVID-19 tedbirleri kapsamında getirilen kar dağıtımı kısıtlamalarına ilişkin uygulama ve istisnalar hakkındaki Bilgi Notumuz yayımlanmıştır.

1. GİRİŞ

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (“TOBB”), 1 Nisan 2020 tarihinde tüm oda ve borsalara gönderdiği yazısıyla; Ticaret Bakanlığı’nın 31 Mart 2020 tarihli TOBB’a iletilen yazısında COVID-19 virüsü nedeniyle sermaye şirketlerinin öz kaynaklarının korunmasının önemine işaret ettiğini ve kâr dağıtımının sınırlandırılmasına ilişkin alınan kararın, tüm firmalara iletilmesini istendiğini duyurmuş. Akabinde Ticaret Bakanlığı’nın ilgili yazısı ile sermaye şirketlerinin özkaynaklarının korunmasına yönelik tavsiye niteliğindeki bu uygulama, 7244 sayılı Yeni Koranavirüs (COVID-19) Salgının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun[1] (“Kanun”)’un yürürlüğe girmesi ile kanuni bir sınırlama halini almış bulunmaktaydı[2].

Ticaret Bakanlığı, uygulamada ortaya çıkan bazı belirsizlikleri gidermek için, ilgili kısıtlamaların uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile istisnaları düzenleyen 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Geçici 13 üncü Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ[3]’ini (“Tebliğ”) yayınlamıştır.

Bu bilgi notunda Kanun ve Tebliğ birlikte değerlendirilmiştir.

2. TİCARET BAKANLIĞI’NIN YAZISI KAPSAMINDA ALINAN TEDBİRLER

Ticaret Bakanlığı, Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmeliği’nin (“Yönetmelik”)[4] 13(5) maddesi uyarınca şirket genel kurullarında görüşülen gündeme madde ekleme yetkisine sahiptir. Bu kapsamda, Kanun’un yayınlanmasından önce Ticaret Bakanlığı’nın odalar ve borsalara iletmiş olduğu söz konusu 31 Mart 2020 tarihli yazısında; sermaye şirketlerinin 2019 yılı hesap dönemine ilişkin olarak gerçekleştirilecek genel kurul toplantılarında gündeme alınacak nakit kâr payı dağıtımı kararlarında aşağıdaki hususlara yer verilmesi talep edilmişti:

• geçmiş yıl kârlarının dağıtıma konu edilmemesi;


• dağıtım tutarının 2019 yılı net dönem kârının %25’ini aşmaması; ve


• yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilmemesi.

Buna göre sermaye şirketlerinin, Yönetmelik’in 13(5) maddesi çerçevesinde Ticaret Bakanlığı’nın bu husustaki yetkisine istinaden 2019 yılı hesap dönemine ait yapacakları genel kurul toplantılarında kâr dağıtımı ile ilgili yukarıda bahsedilen hususları gündeme almaları zorunlu kılınmıştı.

Ticaret Bakanlığı’nın bahsi geçen yazısı ile getirilmiş bu önlemlerin, sermaye şirketleri açısından bağlayıcı olmadığı ve yalnızca tavsiye niteliğinde olduğu görüşler mevcut olduğundan, söz konusu belirsizlik Kanun ile giderilmiş bulunmaktadır.   

3. KANUN KAPSAMINDA ALINAN TEDBİRLER

Kanun’un 11. Maddesi ile 13 Ocak 2012 tarih ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na (“TTK”)[5] kâr dağıtımı sınırlaması öngören Geçici 13. Madde eklenmiştir.

İlgili Geçici 13. Madde uyarınca, sermaye şirketlerinde 30 Eylül 2020 tarihine kadar;

• 2019 yılı net dönem kârının yalnızca %25’inin dağıtımına karar verilebilecek;


• geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeleri dağıtıma konu edilemeyecek; ve


• genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avans dağıtım yetkisi verilemeyecektir.

Getirilen bu önlemler, devlet, diğer kamu tüzel kişileri ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip olduğu şirketler bakımından uygulanmayacaktır.

Cumhurbaşkanına, 30 Eylül 2020 tarihine kadar geçerli olacak olan bu önlemleri, 3 ay süre ile uzatma ve kısaltma yetkisi verilmiştir.

Kanun’un yürürlük tarihinden önce kâr dağıtımına ilişkin genel kurul kararı alan ancak henüz kâr dağıtımını gerçekleştirmemiş olan sermaye şirketleri için ise, Geçici Madde 13’ün 2. Fıkrası düzenleme getirmektedir. Buna göre, ilgili sermaye şirketi %25’i aşan kısma ilişkin ödemeleri 2020 yılı sonuna kadar ertelenmek mecburiyetindedir.

4. KÂR DAĞITIMI TEDBİRİNİN İSTİSNALARI

Ticaret Bakanlığı kâr dağıtımına ilişkin getirilen kısıtlamaların istisnalarını Tebliğ ile düzenlemiştir.

Tebliğ’de öncelikli olarak, TTK Madde 462 uyarınca iç kaynaklardan yapılacak sermaye artırımlarının Kanun’da getirilen kısıtlamalara tabi olmayacağına açıklık getirilmiştir. Kanun’da asıl hedeflenen husus sermaye şirketlerinin özkaynaklarının korunması olduğu göz önünde bulundurulduğundan dönem kârlarının sermaye artırımında kullanımına izin verilmesi,  Kanun’un amacıyla da uyuşmaktadır.

Buna ek olarak, Tebliğ uyarınca, aşağıdaki şartlardan herhangi birini sağlayan kâr payı dağıtımları Kanun’da getirilen kısıtlamalardan muaf tutulacaktır:

1. 120.000 Türk Lirası ve altındaki kâr payı dağıtımları (COVID-19 kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma ödeneğinden ve/veya nakdi ücret desteğinden yararlandırılanları istihdam edenler ile Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun[6]’unun geçici 20. maddesi ve ilgili kararlar uyarınca Hazine destekli kredi kefaleti kullanan ve halen kapanmamış kredi borç bakiyesi bulunan sermaye şirketleri bu istisnadan yararlanamayacaktır);


2. Pay sahiplerince, dağıtımına karar verilen kâr payının yarısından fazlasının, başka bir sermaye şirketine olan sermaye taahhüt borcunun nakden ve defaten ifasında kullanılacak olması amacıyla yapılacak kar dağıtımları;


3. Pay sahiplerince, dağıtımına karar verilen kâr payının, imzalanan kredi sözleşmeleri veya proje finansman sözleşmeleri kapsamında 30 Eylül 2020 tarihine kadar muaccel hale gelen yükümlülüklerin ifasında nakden kullanılacak olması amacıyla yapılacak kar dağıtımları (ilgili yükümlülükleri aşan miktarda alınan kâr dağıtım kararlarının fazlaya ilişkin kısmının dağıtılması 30 Eylül 2020 tarihine kadar ertelenecektir).

Yukarıda sayılan istisna kapsamında yapılacak kâr payı dağıtımlarının genel kurulda görüşülebilmesi için Ticaret Bakanlığı’ndan uygun görüş alınması zorunludur. Başvurularda genel kurul yapılmasına ilişkin yönetim organı kararının noter onaylı örneği, şirketin hesap dönemine ilişkin finansal durum tablosu ile kâr ve zarar tablosuna ek olarak aşağıdaki belgeler Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’ne sunulacaktır:

• (a) bendinde öngörülen istisna uyarınca kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; anılan bentte belirtilen desteklerden yararlanılmadığına ilişkin ilgili kurumlardan alınacak tevsik edici belge;


• (b) bendinde öngörülen istisna uyarınca kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; dağıtılacak kâr payının yarısından fazlasını alma hakkı olanların başka bir sermaye şirketine olan sermaye taahhüt yükümlülüğünü tevsik edici belge; ve


• (c) bendinde öngörülen istisna uyarınca kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; kredi sözleşmeleri ve proje finansman sözleşmeleri kapsamındaki ifa yükümlülüklerini tevsik edici belge.

5. SONUÇ

COVID-19 salgını nedeniyle piyasa şartlarında meydana gelen zorluklar dikkate alınarak, sermaye şirketlerinin kâr dağıtımlarının sınırlandırılıp şirket özkaynaklarının korunması ve olası borca batıklık hali veya iflas gibi piyasa dengesini bozabilecek senaryoların önüne geçilmek istenmektedir.

Dolayısıyla, Kanun hükümlerine aykırı olarak yapılan kâr dağıtımları geçersiz kabul edilecek ve ilgili ticaret sicili nezdinde tescili mümkün olmayacaktır.

Buna karşın Ticaret Bakanlığı, şirketlerin sermaye taahhütleri ve kredi yükümlülükleri gibi faktörleri de göz önünde bulundurarak kâr dağıtımı kısıtlamalarına ilişkin birtakım istisnalar öngörerek COVID-19 salgını süresince şirketlere yükümlülüklerini yerine getirmesine imkan vermek amacıyla makul hareket alanı tanımayı amaçlamıştır.