İletim, güç santrallerinde üretilen elektriğin dağıtım hatlarına veya doğrudan iletim hattına bağlantısı olan tüketicilere, 36kV üstünde gerilim seviyesine sahip yüksek gerilim hatları ile nakledilmesidir. Türkiye’de elektrik iletim faaliyetleri TEİAŞ tarafından gerçekleştirilir.

Elektrik sektöründeki yeniden yapılandırma kapsamında Türkiye Elektrik Üretim İletim Anonim Şirketi 2 Mart 2001 tarihinde TEİAŞ, Elektrik Üretim A.Ş. ve Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. olmak üzere olmak üzere üç ayrı iktisadi devlet teşekkülü şeklinde bölünmüştür. TEİAŞ, 1 Ekim 2001 tarihinde faaliyetlerine başlamıştır.

TEİAŞ, sermayesinin tamamı Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi’ne ait 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye[1] (“233 Sayılı KHK”) tabi iktisadi devlet teşekkülüdür.  TEİAŞ diğer tüm iktisadi devlet teşekkülleri gibi ana statüsüne göre faaliyetini sürdürmektedir.  

TEİAŞ ana statüsüne göre, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. tüzel kişiliğe sahip, faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı bir iktisadi devlet teşekkülüdür. 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu[2] (“Elektrik Piyasası Kanunu”),  233 sayılı KHK ve ana statüsünde yer alan hükümler saklı kalmak üzere özel hukuk hükümlerine tabi olmakla birlikte Genel Muhasebe Kanunu[3] ile Devlet İhale Kanunu[4] hükümlerine ve Sayıştay’ın denetimine tabi değildir. TEİAŞ’ın bağlı olduğu bakanlık Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığıdır (“Bakanlık”). Şirket yönetim kurulu ve üst yönetimi Bakanlık tarafından atanmaktadır.

TEİAŞ’ın Sorumlulukları ve Görevleri

İletim lisansı, şirketlerin mevcut ve inşa edilecek tüm iletim tesisleri üzerinden iletim faaliyetlerini yürütebilmesi için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (“EPDK”) almak zorunda olduğu lisansı ifade eder. TEİAŞ, Elektrik Piyasası Kanunu hükümleri uyarınca, EPDK iletim lisansı almış bir kuruluş olup, münhasıran iletim faaliyetleri ile görevli ve yetkilidir.

Anılan kanuna göre TEİAŞ’ın başlıca görevleri;  

•           elektrik iletimi;

•           kamuya ait tüm iletim tesislerini devralmak;

•           yeni iletim tesisleri için yatırım planları yapmak;

•           yeni iletim tesisleri kurmak ve işletmek;

•           yürüttüğü faaliyetlere ilişkin tarife tekliflerini EPDK’nın belirlediği ilke ve standartlar çerçevesinde hazırlamak ve Kurumun onayına sunmak

•           şebeke, dengeleme ve uzlaştırma ve yan hizmetler hakkındaki yönetmeliklerin uygulanmasını gözetmek

•           piyasadaki arz ve talebi dengelemek için yük atma talimatlarını piyasa katılımcılarına bildirilmesini sağlayarak sistem işletmecisi olarak görev yapmak;

•           yük dağıtımı ve frekans kontrol işlemlerini gerçekleştirmek;

•           gerçek zamanlı olarak sistem güvenilirliğini gözlemlemek;

•           iletim sisteminin normal işletme koşulları içerisinde işletilmesi ile işletme güvenliği ve bütünlüğü üzerinde risk oluşturan durumlara ilişkin olarak bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarında düzenlenen sistem kullanım ihlallerinin takibini yapmak, ihlal durumu tespit edilen tüzel kişilere sistem kullanım anlaşmasında düzenlenen cezai şartları ve diğer yaptırımları uygulamak.

•           iletim sisteminde ikame ve kapasite artırımı yapmak,

•           Bakanlığın kararı doğrultusunda uluslararası enterkoneksiyon çalışmalarını yapmak, iletim sistemine bağlı veya bağlanacak olan serbest tüketiciler dâhil tüm sistem kullanıcılarına şebeke işleyişine ilişkin mevzuat hükümleri doğrultusunda eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin iletim ve bağlantı hizmeti sunmak,

olarak özetlenebilir.

TEİAŞ’ın Özelleştirilmesi

4222 sayılı Karar ile TEİAŞ’ın özelleştirme kapsamına alınmasına ve halka arza yönelik olarak özelleştirmeye hazırlık işlemlerine tabi tutulmasına, hazırlık işlemlerinin Bakanlık ile Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından iş birliği içinde yürütülmesine ve özelleştirmeye hazırlık işlemlerinin 31 Aralık 2022 tarihine kadar tamamlanmasına karar verilmiştir. Böylelikle, halka arz sürecinin tamamlanmasını takiben TEİAŞ’ta kamu denetimine ek olarak finansal raporlama, kamuyu aydınlatma, bağımsız denetim ve kurumsal yönetim gibi halka açık şirketlerin tabi olduğu sermaye piyasası düzenlemeleri de uygulanmaya başlayacaktır.

Bu karar ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı’nın açıklamalarına göre TEİAŞ’ın sermayesindeki kamu payı ve dolayısıyla kontrolü kamuda kalmak kaydıyla kısmen bir halka arz suretiyle özelleştirme planlanmaktadır.       

Sonuç

TEİAŞ, geçtiğimiz yirmi yıl boyunca bir kamu şirketi olarak faaliyet göstermiştir ve 31 Aralık 2022 tarihine kadar kısmen özelleştirilmesi kararlaştırılmıştır. Yıllar önce başlamış olan Türk enerji piyasasının liberalleşmesi çalışmaları günümüzde de hızla ilerlemektedir. TEİAŞ’ın özelleştirme sürecinin tamamlanmasını takiben kamu ve özel sektörü iletim faaliyetleri kapsamında sorumluluğu birlikte üstleneceklerdir ve bu iş birliği merakla beklenmektedir.